Huize Het Kervel
Het Kervel is een eeuwenoude buitenplaats ten westen van Hengelo en bestaat uit een hoofdgebouw, een aangebouwde woning, een kapel, een voormalige rectorswoning en een fraai historisch landschap.
1941 wordt het Kervel gehuurd door Ben en Alie de Graaf die er een populair vakantieverblijf van maken. Als snel komen er ook onderduikers, aanvankelijk zijn dat vooral Arbeitseinsatz weigeraars en studenten uit onder andere Utrecht en Delft. Even later zijn er ook Joodse onderduikers op het Kervel en rond de koude Kerstmis van 1942 zit het hele huis vol gasten. Al in 1941 heeft Ben de Graaf contact met de verzetsgroep van Loek Visser uit de omgeving Ede-Arnhem. Er ontstaat dan al behoefte aan goede schuilplaatsen voor de gevallen van nood. Met de deportatie van de Joodse burgers in 1943, begint een groep jongeren onder leiding van de Hengelose aannemer Bretveld met het graven van onderaardse gangen en de inrichting van een woonruimte onder de grond. Deze is via een verrijdbare haardschouw te bereiken. Een groep van onderduikers (voornamelijk Joods) heeft zo van april 1943 tot 27 april 1944 onder de grond geleefd. In de nacht van 26 op 27 april 1944 vindt er een inval plaats, terwijl juist op dat moment mensen buiten een luchtje scheppen. Er worden dertien mensen opgepakt die naar de Koepelgevangenis in Arnhem worden overgebracht. Daaronder zijn vier Joodse onderduikers die worden gedeporteerd en vermoord.
De ondergrondse schuilplaats wordt die nacht niet ontdekt zodat de overige Joodse onderduikers kunnen ontkomen en zo de oorlog overleven.
Van oktober 1944 tot 1 juli 1945 doet Het Kervel dienst als noodziekenhuis onder het beheer van het Rode Kruis.
Na de bevrijding worden er onder leiding van Ben de Graaf gerepatrieerde joden opgevangen. Daarna doet het als klooster dienst voor de nonnen. Sindsdien heeft het diverse eigenaren gekend. Het Kervel is tegenwoordig een conferentieoord. Op afspraak worden er rondleidingen gegeven over de geschiedenis van de onderduik.
Hermans, W.J.M. Adres Kervel-kelder, schuilplaats voor joden, Hengelo (Gld), 2006
Het Kervel (c) Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Foto: Elise Harmsen
World Peace Flame (WPF)
De World Peace Flame (WPF) is een symbool van vrede, eenheid en vrijheid. Het doel is om mensen te inspireren en te laten ervaren dat ieder individueel mens een belangrijke rol kan spelen in het bereiken van vrede op elk niveau vin de samenleving
De World Peace Flame Foundation wil haar doelstelling bereiken door educatie en ondersteuning van vredesinitiatieven. De droom is het ontsteken van een altijd brandende World Peace Flame in elke grote stad en ieder besluitvormingscentrum in de wereld. Het is een droom vanaf 1999 wordt gekoesterd toen eerste Vredesvlammen op alle 5 continenten werden aangestoken. Iedere vlam is vervolgens per vliegtuig naar het Verenigd Koninkrijk gebracht en in Wales samengebracht tot de World Peace Flame (WPF).
De World Peace Flame brandt in duizenden scholen, bedrijven, ziekenhuizen, kerken, tempels en bezinningscentra over de hele wereld. De vlam wordt aan internationale leiders aangeboden en is geïnstalleerd in monumenten en steden over de hele wereld, onder meer in Nederland bij het Vredespaleis in Den Haag, Venlo, Nijmegen, Enschede en ook in de gemeente Bronckhorst.
Op 21 september 2017 is de Wereldvredesvlam onthuld op het plein voor de Remigiuskerk in Hengelo. De vlam brandt daar sindsdien non stop. De werkgroep Wereld Vredesvlam Bronckhorst organiseert diverse activiteiten met name tijdens de jaarlijkse Wereld Vredesweek (derde week van september).
Lees meer over De World Peace Flame: https://www.wpfbronckhorst.nl
World Peace Flame – Bronckhorst
Herdenken en herinneren
De luistersteen over het drama van Baak
De oorlog is bijna afgelopen. Baak is op 2 april 1945 bevrijd. Toch biedt de bezetter nog weerstand en vuurt granaten af. Dit vuurgevecht eist nog 14 levens in Baak waaronder zeven kinderen. Een granaat kostte zelfs het leven aan acht inwoners. Ter herdenking aan dit drama is in 2013 op deze plek een luistersteen geplaatst waar dit verhaal wordt verteld. De luistersteen is onderdeel van de Liberation Route Europe (LRE).
De luisterstenen zijn zwerfkeien met daarop bevestigd een plaquette met qr code die direct de mogelijkheid biedt om telefonisch informatie te beluisteren. De luisterstenen in de Achterhoek en Liemers maken deel uit van de zogenaamde ‘Liberation Route Europe’. Die volgt de route van de geallieerde bevrijders in 1944 en 1945. Verspreid in de Achterhoek en Liemers zijn meerdere luisterstenen geplaatst over bijzondere gebeurtenissen.
Luistersteen Baak
Monument Agterkamp en Besselink in Steenderen
Jan Willem Agterkamp en Bernard Besselink zijn buren. Ze helpen twee piloten ontsnappen naar Engeland. Helaas worden ze verraden en opgepakt. De piloten worden gearresteerd door de bezetter en de mannen worden ter dood veroordeeld vanwege hulp aan de vijand. Ze worden geëxecuteerd in de duinen in Bloemendaal. Agterkamp wordt begraven op de algemene begraafplaats in Steenderen. Besselink wordt (her)begraven op de erebegraafplaats van de Oorlogsgravenstichting in Loenen.
Bij het voormalige gemeentehuis in Steenderen staat een monument ter herinnering aan deze dappere mannen. Jaarlijks vindt hier een herdenking plaats op 4 mei.
Bron: https://oorlogsgravenstichting.nl/personen/1698/jan-willem-agterkamp
Graf Duitse Soldaten
In de gemeente Brockhorst zijn ook Duitse piloten en soldaten begraven op de begraafplaats in Vorden. Dat is bijzonder want na de oorlog worden vrijwel alle Duitse soldaten die in WO1 en WO2 op Nederlands grondgebied zijn gesneuveld, overgebracht naar Duitse Oorlogsbegraafplaats Ysselsteyn (Limburg). Daar zijn alle graven voorzien van eenzelfde betonnen kruis.
De tien Duitse soldaten in Vorden zijn gesneuveld tijdens de bevrijding eind maart 1945 in de omgeving van de gemeente Bronckhorst. De vader van een van hen (Adolf Hild 20 jaar) wil niet dat zijn zoon in een anoniem graf in Ysselsteyn komt. Hij besluit een gezamenlijk graf te kopen en te voorzien van een natuurstenen grafbedekking ter nagedachtenis aan zijn zoon en de andere mannen.
Het zogenoemde ‘kameradengraf’ van de tien Duitse soldaten ligt vlakbij de omgekomen geallieerde graven. Nabestaanden leggen jaarlijks bloemen bij het graf.
Deze 10 Duitse militairen zijn in Vorden begraven
Gustav Platen – Onderofficier, piloot
Klaus Heymann – Luitenant (vermoedelijk als deserteur doodgeschoten door collega’s)
Franz Rauchenberger – Opper-korporaal
Simon Berndlstetter – Korporaal
Gottlieb Ritter – Korporaal
Wilhelm Maack – Opper-korporaal
Hugo Fritz – Sergeant, piloot
Adolf Hild – Opper-korporaal, piloot
Heinz Burkhardt – Sergeant, piloot
Walter Zaumsegel – Onderofficier, piloot
Herdenken van en met Duitsers samen, ligt nog altijd heel gevoelig. Het vieren van de vrijheid gebeurt wel vaak grensoverstijgend door de grensgemeenten van de Achterhoek, vanuit het besef van de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor vrijheid.
In de podcast Tien Duitsers, één graf gaan verslaggevers Judah Bolink en Nieke Hoitink in op de herdenking in Vorden (2012) en de spanningen die dat landelijk opriep, link via Apple Podcasts of Spotify.
Bron: https://www.tracesofwar.nl/sights/4771/Duitse-Oorlogsgraven-Vorden.htm
